Recensie Matthäus Passion 2006

Recensie Matthäus Passion 1997
september 26, 2019
Jos van Veldhoven, foto Jos Wouter Jansen

Het geniale van Bach

 

Door Jeanette Vergouwen

 

Dirigent Jos van Veldhoven kent de partituur van de Matthäus Passion van Bach meer dan grondig. Hij volgt niet alleen de muzikale lijnen, hij geeft alle details aan, zorgt voor effecten, dynamische spanningen en onderstreept de dramatiek van de compositie. Hij is een musicus die starheid schuwt. Hij graaft elk jaar dieper en blijft zoeken naar de ideale en meest aan Bach getrouwe uitvoering.

De uitvoering van 2006 is verbazingwekkend. Hij voldoet in bijna alle opzichten. Het publiek, dat om verschillende redenen naar dit werk komt luisteren, wordt op zijn wenken bediend. De vertolking doet recht aan de (religieuze) tekst, is voor hen die puur om de muziek komen een revelatie en brengt ontroering bij hen die geen muzikale kennis bezitten, maar gewoon van Bach houden.

Ik heb zowel de uitvoering in deSingel in Antwerpen als die in Aardenburg bijgewoond en tweemaal was ik overdonderd, nog nooit is de structuur van het werk zo goed uitgewerkt en overgekomen. Het geniale van Bach wordt extra onderstreept door de heldere vertolkingen van de obligate partijen, de onstuimige turbae (koorpartijen) en de serene koralen. Omdat Van Veldhoven werkt met zeventien vocalisten (8 solisten, de evangelist en 8 repienisten) klinkt alles puur en slank. Als toehoorder mis je de grotere koren niet en de soli van de instrumentalisten komen pregnanter en indrukwekkend over.

Als je uitvoeringen van de Matthäus Passion al bijna een kwart eeuw volgt en je wordt toch nog (aangenaam) verrast door een andere interpretatie, betekent dit dat Bach geniaal was. Hij laat de uitvoerder de ruimte om emotioneel, gelovig en muzikaal tegelijk te laten zijn. En of je het nu hoort in een concertzaal, waar het publiek wel applaudisseert of een kerk, waar de stilte het respect voor de musici uitdrukt, de genialiteit van Bach blijft. Natuurlijk waren er verschillen, maar die zijn terug te brengen op de ruimte en de plaatselijke omstandigheden.

De brede podiumopstelling in deSingel is ideaal en het zitten in een comfortabele stoel is prettig, maar de pijn in de rug na een moeilijke zit in de Sint Baafs heeft ook wel iets. Waren er dan muzikaal verschillen? Eigenlijk niet. Door de langgerekte opstelling in de Sint Baafs, was de dubbelkorigheid iets minder visueel en was de vermenging en het vlechtwerk tussen de aria’s en obligate instrumentale partijen minder duidelijk. De opstelling van het jongenskoor was in beide zalen  goed gekozen. Voor het klavecimbel was er geen plaats in Aardenburg en daardoor was er meer werk voor Mike Fentross (theorbe).

Wat me bij blijft uit beide uitvoeringen is de dramatisch sterke, doch vrije interpretatie van de evangelist, de schitterende climax van het koor Sind Blitze, de afwisseling in tempo en emotie van de koralen, het integere slotkoor, de nuances en effecten in de altaria Können Tränen en de aandoenlijk mooie aria met een perfecte samenwerking tussen sopraan en traverso Aus Liebe. Een bijzondere uitvoering. Aanrader: mis de radio-uitzending niet.

Matthäus Passion Bach

Door De Nederlandse Bachvereniging, zeven leden van het jongenskoor Sint Bavo Haarlem o.l.v. Jos van Veldhoven. Solisten: Susanne Rydén, Anne Grimm (sopranen), Kai Wessel, Pascal Bertin (alten), Charles Daniels, Marcel Beekman (tenoren), Stephan MacLeod, Peter Harvey (bassen) en tenor/evangelist Nico van der Meel. Gehoord zaterdag 1 april in deSingel in Antwerpen en 8 april in de Sint Baafs in Aardenburg. Radio-uitzending donderdag 13 april om 13.00 uur via Radio 4.