Tranen van verdriet en ontroering
Jeanette Vergouwen-de Caluwe
De St. Baafskerk in Aardenburg is een ruimte met een bijzondere akoestiek. Zondag 17 november was voor het BachPlus Ensemble en sopraan Maria Christina Kiehr de ‘dichtbij de musici’ opstelling klaargezet. De sfeer was er meteen, als publiek kon je alles verstaan en alles volgen. Je zat vlakbij de musici en je kon de emoties van hun gezichten aflezen en ook letterlijk op hun vingers kijken. Jammer genoeg was de temperatuur in de ruimte niet optimaal. En dan heb ik het niet over koude voeten en handen, die waren er ook, maar over de vereiste temperatuur voor de instrumenten.
Oude instrumenten zijn erg gevoelig voor te warme of te koude temperaturen. Vandaar dat er regelmatig gestemd moet worden. Want als de toonhoogten van de instrumenten niet gelijk zijn, gaat het wringen of klinkt het zelfs vals. De musici van BachPlus zijn echter door de wol geverfd en wisten met goed stemmen een prima balans te bereiken. Waar weinigen niet bij stilstaan is de moeilijkheid voor de vocalisten om de menselijke stem goed af te stemmen op de temperatuur. De stem heeft ook een opwarming nodig en er zijn geen knoppen waar je aan kunt draaien. De vocalist moet het doen met een perfecte techniek en een goede ademsteun. Moet ik nog uitleggen dat koude hier invloed op heeft?
Maria Christina Kiehr had die opwarming even nodig in het Ohimè, ch’io cado van Monteverdi, maar vanaf het Cara mia cetra van d’India kwam het glasheldere van haar stem goed over. Zij is een echte vertolkster van het vroege barokgenre, heeft een vibratoloze sopraanstem die soepel klinkt en waarin de dramatiek louter door de muziek gemaakt wordt, niet door volume, maar door frasering en elegante strakke tonen en versieringen. De balans tussen emotie en muziek is kwetsbaar en juist dat element was ontroerend mooi.
Stan Geudens (theorbe), Tine van Parijs (cello) en Bart Naessens (klavecimbel) zorgden, tijdens het volledige concert met Italiaanse barokcomposities, voor een prachtige ondersteuning van de sopraan. Een mooie demonstratie van hoe een Basso Continuo werkt. Bovendien konden we als toehoorders enkele instrumentale solowerken beluisteren, die een aangename variatie vormden tussen de vocale bijdragen.
Bart Naessens slaagde erin met afwisselende registers, maar ook modulaties, tempovertragingen en versnellingen en gebroken akkoorden, spanning en emotie over te brengen. In Amico hai vinto van d’india overtuigde celliste Tine van Parijs met een mooie frasering en een gloedvolle interpretatie. Luitist Stan Geudens gaf zijn visitekaartje af met een Toccata van Kapsberger, het was een lust om te kijken naar zijn vingers die snelle gebroken akkoorden speelden. En wat klonken die enkele tonen van de open snaren mooi.
De teksten van de Italiaanse aria’s en liederen zijn zwaarbeladen. Veel tranen en smart. De hartenpijn en het aanvaarden van de dood, het zuchten en klagen en ook de hoop komen vaak voor. Dat levert een divers vat vol emotie op. Ik heb bewondering voor de wijze waarop Kiehr die emoties die Kiehr overbracht. Met een feilloze dictie, dun maar strak stemgeluid en die enkele handbewegingen. De op adem gezongen fiorituren (versieringen) en esclamazioni (uitroepen) gebruikte zij beheerst en vol gevoel. Daardoor bereikte zij een intensiteit die ontroerde. Heel apart was de vertolking van het Voglio morire van Barbara Strozzi, waarin vooral de hele zacht gezongen passages indringend klonken.
Een recital waar ik, ondanks de kou, een warm gevoel aan overhoud.